به گزارش خبرگزاری مهر، عاطفه زارعی شامگاه پنجشنبه در ویژه برنامه قلم برای قلم با موضوع گرامیداشت و بررسی آثار حکیم نظامی گنجوی با حضور اساتید ادبیات و زبان فارسی، اساتید خوشنویسی، خوشنویسان، طراحان و اعضای محفل ادبی هگمتانه اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان همدان عنوان کرد: امروز به ابتکار نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و در برنامه قلم برای قلم به بررسی آثار حکیم نظامی با حضور هنرمندان در رشته‌های مختلف می‌پردازیم چرا که آثار نظامی صرفاً باعث تبلور ادبیات نشده است، بلکه به طراحی و خوشنویسی نیز کمک شایانی کرده است.
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان همدان خاطرنشان کرد: نظامی گنجوی یکی از پنج ستون کاخ ادب پارسی است که هر کدام وجهی از ادبیات را به کمال رسانده‌اند اگر فردوسی روح حماسی ادبیات را زنده کرد و مولانا، زبانی برای شرح اسرار معرفت پدید آورد، و اگر سعدی فصاحت و شیوایی را در رود سخن جاری نمود و حافظ، غزل را به منتهای درجه‌ی کمال رساند، نظامی هم راه داستان پردازی را گشود و شیوه صحنه پردازی و بزم آرایی در شعر را پایه گذاشت.
وی با بیان اینکه آثار نظامی گنجوی بی شک از غنی‌ترین میراث ادبیات جهان به حساب می‌آید و به چندین زبان دنیا نیز ترجمه شده است، افزود: نظامی با سرودن مخزن الاسرار مجموعه‌ای از بیست عنوان مطلب و حکایت در باب حکت و معرفت را بازتاب می‌دهد که حدود ۲۴۰۰ بیت است و پس از آن با خسرو و شیرین زیباترین نظم عاشقانه را می‌آفریند. به عبارت دیگر او با مخزن الاسرار معارف الهی را بازگو کرده و با خسرو و شیرین (حدود ۷۷۰۰ بیت) از عشق می‌گوید. اما هنر او وقتی تکامل می‌آید و بیش از پیش خودنمایی می‌کند که داستان لیلی و مجنون (۴۷۰۰ بیت) را به فرمان شاهانه (پادشاه شروان) به نظم در می‌آورد. او از جوانی دیوانه، عاشق کم نظیری می‌سازد و مجنون را در عالم ماندگار می‌کند.
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان همدان تصریح کرد: در داستان‌های عاشقانه نظامی حجب و حیا، عفت و پاکدامنی اصلی اساسی است، خسرو اگرچه پادشاه است اما اجازه هتک حرمت به خود نمی‌دهد و این درس بزرگ حکیم نظامی به انسان است. نظامی که معارف الهی را به خوبی می‌داند، عشق را به تصویر می‌کشد و روایت از عاشقی ارائه می‌دهد که به روایتی ماندگار بدل می‌شود که برداشت امروزیان را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد به طوری که قرن‌ها است، سخن او، روایت اول دیوان عاشقی است. او عاشقی را با تمام جوانبش از خوب و بد به تصویر می‌کشد و معایب عاشقانی چون خسرو و مجنون و معشوق هایی چون لیلی و شیرین را نیز می‌گوید. او تصویرگر بی بدیل رنجی است که باید عشاق تحمل کنند تا راه را بر خود هموار سازند.
وی خاطرنشان کرد: اثر دیگر نظامی، هفت پیکر (۵۶۰۰ بیت) که با نام‌های «بهرام نامه و هفت گنبد» نیز شناخته می‌شود، نام دارد. این اثر ضمن بیان سرگذشت افسانه‌ای بهرام گور (پادشاه ساسانی) مباحثی عرفانی را مطرح می‌کند. نظامی در اسکندرنامه (۷۱۰۰ بیت) آخرین مثنوی را با دیدگاهی عرفانی به تشریح ماجرای زندگی و فتوحات اسکندر که در دو بخش شرف نامه و اقبال نامه گردآوری شده، می‌پردازد. در مجموع خمسه نظامی مجموعه کاملی است که انسان نیاز دارد تا پله‌های زمینی و آسمانی را برای رسیدن به خدا و دست یافتن به تکامل طی کند.
زارعی گفت: از مفاهیم که بگذریم، نظامی داستان پردازی چیره دست و قصه گویی بی بدیل است که صحنه‌ها و حرکات قهرمانان را استادانه و کاملاً طبیعی به تصویر کشیده و با ذوق انسان همخوانی دارد و حس هنردوستی، انسان را وادار می‌کند که او را تشویق کند. نظامی حال و هوای دو محیط متفاوت در دو داستان عاشقانه را که از جنس هم نیستند در دو منظومه ماندگارش یعنی خسرو و شیرین و لیلی و مجنون به خوبی به تصویر می‌کشد، چنانکه خواننده مجذوب ظرافت‌هایی می‌شود که حکیم نظامی به آن توجه داشت است. به عبارت دیگر تسلط بی چون و چرای نظامی در فنون نظم و داستانسرایی خیره کننده است.
در ادامه این برنامه، محمود حکم آبادی نیز اظهار کرد: جای چنین برنامه‌ای در تقویم فرهنگی ما کم بود؛ ما نظامی را با پنج گنج او یعنی مخزن الاسرار، خسرون شیرین، لیلی و مجنون، هفت پیکر و اسکندر نامه می‌شناسیم. در این آثار هم عرفان و معرفت جای دارد و هم داستان پردازی و حماسه سرایی.
مدرس دانشگاه و محقق زبان و ادبیات فارسی با بیان اینکه یک نکته قابل توجه در آثار نظامی وزن عروضی است که در سرون مخزن و الاسرار از آن استفاده کرده، افزود: برخی از بزرگان ادبیات فارسی کارهایی کردن که اعجاب را برانگیخته است. مخزن الاسرار در بحر سریع مسدس (مفتعلن مفتعلن فاعلن) سروده شده است. این متن آنگونه که اساتید بزرگ به ویژه استادان موسیقی بیان می‌کند برای مباحث شادی آفرین استفاده می‌شود، اما مخزن الاسرار اثری عرفانی و اخلاقی است. در اینجا نظام خواسته اثبات کند چنان توانمند است که از وزن شادی بخش موضوعاتی اخلاقی و عرفانی بیافریند. آثار نظامی از جمله مخزن الاسرار بسیاری از بزرگان از جمله مولانا، سعدی، حافظ و بسیازری دیگر خوانده و اثر پذیرفتند. فراوان تحلیل‌ها از پنج گنج نظامی صورت گرفته است.
وی با بیان اینکه آنچه نظامی را برجسته می‌کند هنر داستان پردازی او است؛ تصریح کرد: پیش از نظامی، شاعران دیگر هم قصه‌ها را در قالب نظم بیان کردند که بزرگترین آنها فخرالدین اسعد گرگانی است که ویس و رامین اثر سترگ اوست. اما او نسبت به نظامی در سایه فراموشی و کم توجهی قرار گرفته و حتی تا قرن‌ها این اثر به نام اسدی طوسی شناخته می‌شده است. این مسأله از آن رو است که نظامی نبض جامعه، گذشته و آینده را در اختیار دارد و می‌داند که جامعه اسلامی چه اقتضائاتی دارد و رمز ماندگاری دارد. نظامی یک فوت کوزه گری در خسرو شیرین، لیلی و مجنون و هفت پیکر به کار برده است.
این استاد زبان و ادبیات فارسی خاطرنشان کرد: نظامی از استعاره‌ها، مجازها، کنایه‌ها و تشبیهات استفاده کرده است. نظامی زاهد، مسلمانی تمام عیار بوده و به اصول و فروع دین پایبند بوده است. پادشاهان در برابر او با زانوی ادب می‌نشینند. همین شخصیت پایبند و معتقد دلیلی بر ماندگاری و شاهکاری آثار او است.
حکم‌آبادی خاطرنشان کرد: نظامی به شیوه داستان در داستان آثار خود را سروده که باعث جذب خواننده می‌شود؛ بنابراین، نظامی هم مفاهیم و مضامین اخلاقی را مطرح کرده و هم سبک والای خود را نشانده داده است. همچنین مهارت خود را در انتخاب کلمات و توصیف‌ها استفاده کرده است. او هم از اجتماع سخن به میان آورده و به پادشاهان نیز توصیه کرده است و در نهایت خود را به عنوان شاعری ممتاز و متفاوت نشان داده است.
عبدالله نصرتی نیز اظهار کرد: نظامی از شاعران سبک عراقی است. البته سبک عراقی حوزه‌های مختلفی چون آذربایجان، اصفهان، خراسان و … را داریم. شاعران سبک عراقی، عالمان روزگار خود هستند. این بزرگان سال‌ها در حوزه‌ها درس خواندند و علم آموختند. آنها از همه علم‌ها که خواندند در شعر خود استفاده کردند. منشأ اصلی و زیربنا این آثار آیات قرآنی و احدایث اسلامی هستند. ستایش قلم نیز دارای آبشخور قرانی و اسلامی است.
استاد بازنشسته زبان و ادبیات فارسی با بیان اینکه یکی از اعجازهای بشری که خداوند در اختیار انسان قرار داده، کلام و سخن گفتن است؛ افزود: سخن بزرگترین موهبت الهی و تجسم عینی اندیشه انسانی است. ارزش انسان به تفکر و اندیشه او است.
در پایان این مراسم در بخش نظامی خوانی سیدحسام حسینی به عنوان برگزیده از سوی داوران معرفی شد و محمد صارمی شهاب، کمال امرایی، زهرا عین آبادی، یگانه یعقوبی‌راد و زهرا آقامیرزایی نیز شایسته تقدیر شناخته شدند.
در بخش خوشنویسی نیز داوران جواد مؤمنی را به عنوان برگزیده معرفی کردند و فاطمه هادیان و محمد بیگدلی را شایسته تقدیر دانستند.
در بخش طراحی، پریا خسروبیگی به عنوان برگزیده توسط داوران معرفی شد و طاهر شعبانی و مهرداد ورمزیار شایسته تقدیر شدند.
نظر شما